W erze wszechobecnych ekranów coraz większego znaczenia nabierają rozwiązania, które nie tylko chronią wyświetlacze, ale też realnie podnoszą komfort ich codziennego użytkowania. Podstawową formą zabezpieczenia jest tzw. cover – najczęściej w postaci szkła ochronnego – stanowiący skuteczną barierę przed przypadkowymi i celowymi uszkodzeniami. Aby zwiększyć trwałość i funkcjonalność urządzenia, cover może być dodatkowo wyposażony w powłoki, które nadają mu określone właściwości. Powłoki można podzielić na dwa typy: ochronne – takie jak Anti-UV czy Anti-Shatter – zabezpieczające ekran przed wpływem czynników zewnętrznych, oraz funkcjonalne – jak Anti-Glare, Anti-Reflective, Anti-Fingerprint czy Anti-Microbial – które poprawiają komfort użytkowania.
Spis treści
W artykule prezentujemy rozwiązania wykorzystywane w różnorodnych projektach – od urządzeń konsumenckich i komercyjnych, aż po najbardziej wymagające aplikacje przemysłowe.
Wielowarstwowe zabezpieczenia wyświetlaczy
Nowoczesne technologie ochrony wyświetlaczy pozwalają łączyć szkło ochronne z różnymi typami powłok w jednej, zintegrowanej strukturze. Takie rozwiązania sprawdzają się w wymagających warunkach, nie wpływając przy tym na jakość obrazu ani czułość dotyku. Choć niewidoczne dla użytkownika, realnie zwiększają komfort obsługi, ograniczają ryzyko uszkodzeń ekranu i poprawiają bezpieczeństwo pracy z urządzeniem. Dla projektantów elektroniki to sposób na zwiększenie trwałości i funkcjonalności wyświetlacza bez zmian w konstrukcji obudowy.
Szkło ochronne
Zastosowanie szkła ochronnego to jedno z podstawowych rozwiązań podnoszących trwałość ekranów. Właściwie dobrana tafla szkła skutecznie zabezpiecza wyświetlacz przed uszkodzeniami mechanicznymi, wpływem czynników zewnętrznych oraz zużyciem eksploatacyjnym – bez wpływu na działanie warstwy dotykowej.
Szkło hartowane (tempered glass)
Jednym z najczęściej stosowanych materiałów ochronnych jest szkło hartowane. Dzięki procesowi obróbki termicznej zyskuje ono zwiększoną wytrzymałość, a w razie pęknięcia rozpada się na drobne, nieostre fragmenty, minimalizując ryzyko urazu. Tego typu szkło znajduje szerokie zastosowanie w urządzeniach przeznaczonych do pracy w przestrzeni publicznej.
Szkło chemicznie wzmacniane
Szkło chemicznie wzmacniane to popularna alternatywa dla szkła hartowanego, szczególnie tam, gdzie liczą się smukłość konstrukcji i lekkość materiału. W celu podniesienia jego wytrzymałości poddaje się je kąpieli w roztworze soli potasu, w wyniku czego dochodzi do wymiany jonowej wzmacniającej warstwę powierzchniową. Powstałe w ten sposób naprężenia znacząco zwiększają odporność szkła na zarysowania i nacisk punktowy. Dzięki temu możliwe jest stosowanie cieńszych warstw bez kompromisu w zakresie wytrzymałości – rozwiązanie idealne w projektach wymagających kompaktowych i estetycznych modułów wyświetlaczy.
Szkło laminowane
Szkło laminowane to wzmocniona konstrukcja złożona z kilku warstw szkła połączonych folią (np. PVB lub EVA), która zwiększa jego wytrzymałość. W przypadku pęknięcia folia utrzymuje odłamki w jednej całości, zapobiegając ich rozsypaniu. Dzięki podwyższonej odporności na uderzenia, laminaty tego typu są powszechnie stosowane w urządzeniach przeznaczonych do zastosowania w przestrzeni publicznej.
Szkło ochronne, bez względu na wybrany wariant, stanowi optymalną formę zabezpieczenia wyświetlacza. Odpowiednio dobrane pozwala nie tylko zwiększyć odporność na czynniki mechaniczne i środowiskowe, ale także wpływa na długoterminową trwałość modułu.
Warto dodać, że poziom ochrony mechanicznej, jaki zapewnia zastosowane szkło, można precyzyjnie określić – służy do tego skala IK, opisana w naszym artykule: Norma IK – jak chronić wyświetlacze przed uszkodzeniami mechanicznymi?
Anti-Glare (AG)
Powłoka Anti-Glare (AG) to jedno z podstawowych rozwiązań stosowanych w celu poprawy czytelności ekranów w warunkach intensywnego oświetlenia, zarówno sztucznego jak i naturalnego. Jej działanie polega na rozpraszaniu padającego światła za pomocą mikroskopijnych nieregularności na powierzchni powłoki. Dzięki temu zmniejsza się efekt odbicia lustrzanego, a prezentowane treści są czytelne ze wszystkich płaszczyzn. Powłoka Anti-Glare może jednak w niewielkim stopniu wpływać na kontrast obrazu.
Anti-Reflective (AR)
Powłoka antyrefleksyjna (Anti-Reflective, AR) to jedno z najskuteczniejszych rozwiązań stosowanych w celu poprawy czytelności wyświetlacza w wymagających warunkach oświetleniowych. Jej głównym zadaniem jest ograniczenie odbicia światła zewnętrznego, które mogłoby utrudniać odczyt prezentowanych treści. W odróżnieniu od warstwy Anti-Glare (AG), powłoka AR działa na zasadzie interferencji optycznej – redukuje odbicia światła poprzez zastosowanie cienkich, przezroczystych warstw o ściśle dobranej grubości i współczynnikach załamania. Dzięki temu poziom odbicia można obniżyć nawet do około 2%, co przekłada się na znaczącą poprawę czytelności obrazu niezależnie od otaczających warunków. Ponadto warstwa AR wpływa również korzystnie na estetykę ekranu – eliminuje wrażenie „lustra” i poprawia ogólne wrażenia wizualne.
Poniżej prezentujemy najpopularniejsze schematy struktur dla powłok AR:
| Rodzaje struktur sensora szklanego | Schematy struktur sensora szklanego |
|---|---|
| Polaryzator, odbicia światła na poziomie 6% |  |
| Polaryzator + folia AR z przodu; odbicia światła na poziomie 4,5% |  |
| Folia AR z przodu i z tyłu, odbicia światła na poziomie 2% |  |
Anti-Shatter (AS)
Powłoka Anti-Shatter (AS) pełni kluczową rolę w zabezpieczaniu ekranów – w przypadku pęknięcia szkła zatrzymuje odłamki, zapobiegając ich rozsypaniu, co pozwala skutecznie chronić zarówno użytkownika, jak i wnętrze urządzenia przed dalszymi uszkodzeniami.
Powłoki AS występują w różnych wariantach twardości (najczęściej 3H lub 7H), co umożliwia dopasowanie poziomu ochrony do wymagań danego projektu. Dodatkową zaletą jest ich wysoka przezroczystość – typowa przepuszczalność światła sięga około 89% (±3%), dzięki czemu nie wpływają znacząco na jakość obrazu.
Anti-UV
Długotrwała ekspozycja wyświetlaczy na promieniowanie słoneczne, nie tylko w przypadku urządzeń zlokalizowanych na zewnątrz, lecz także tych znajdujących się w nasłonecznionych wnętrzach, może prowadzić do stopniowej degradacji komponentów optycznych. Ciekłe kryształy, polaryzatory czy kleje optyczne są szczególnie wrażliwe na działanie promieniowania ultrafioletowego – jego nadmiar powoduje nieodwracalne zmiany, takie jak odbarwienia, pogorszenie kontrastu i jasności, a w skrajnych przypadkach nawet trwałe uszkodzenie matrycy.
Rozwiązaniem tego problemu jest zastosowanie powłoki Anti-UV. Jej podstawowym zadaniem jest ograniczenie przenikania promieniowania UV, a tym samym zabezpieczenie wrażliwych komponentów urządzenia. Zastosowanie tej warstwy pozwala zachować optymalną jakość obrazu przez długi czas, nawet w niesprzyjających warunkach środowiskowych.
Anti-Fingerprints (AF)
Czystość i estetyka wyświetlacza odgrywają istotną rolę zarówno w odbiorze wizualnym, jak i w komforcie obsługi. Powłoka Anti-Fingerprint (AF), znana również jako oleofobowa, została opracowana z myślą o ograniczeniu przywierania tłuszczu i innych zanieczyszczeń do powierzchni ekranu, dzięki czemu ślady palców są mniej widoczne, a utrzymanie wyświetlacza w czystości staje się znacznie łatwiejsze. Warstwa AF tworzy gładką, hydrofobową powierzchnię, która wpływa także na jakość interakcji – palec przesuwa się po niej płynniej.
Powłoki antybakteryjne – Anti-Microbial (AM)
Panele dotykowe umieszczone w przestrzeni publicznej są codziennie używane przez setki, a nawet tysiące osób. Każda z nich zostawia na ich powierzchni „ślady” w postaci drobnoustrojów, które mogą stanowić zagrożenie biologiczne. W trosce o bezpieczeństwo użytkowników producenci coraz częściej decydują się na stosowanie powłok antybakteryjnych, których zadaniem jest ograniczenie namnażania się mikroorganizmów i skuteczna redukcja ich liczby.
Największą popularnością cieszą się rozwiązania oparte na nanocząsteczkach srebra. Choć od dekad prowadzone są badania nad ich działaniem, mechanizm biobójczy tego pierwiastka wciąż nie został w pełni poznany. Alternatywą są powłoki opracowane m.in. przez firmę Kastus, oparte na odmiennej formule chemicznej. Ich zaletą jest wyjątkowa trwałość – zapewniają ochronę przez cały okres użytkowania panelu bez potrzeby ponownej aplikacji.
Skuteczność redukcji liczby drobnoustrojów dla obu typów powłok oceniana jest na poziomie co najmniej 99,9%.
Przykłady zastosowania wybranych powłok
Dobór odpowiednich powłok – zarówno ochronnych, jak i funkcjonalnych – zależy od specyfiki aplikacji, środowiska pracy oraz oczekiwań użytkowników. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów zastosowań, w których konkretne kombinacje sprawdzają się najlepiej – zarówno pod względem trwałości, jak i jakości obsługi.
W przypadku kas samoobsługowych w sklepach, które przeznaczone są do pracy w intensywnie oświetlonym otoczeniu i są intensywnie eksploatowane, sprawdza się połączenie szkła ochronnego z powłokami: Anti-Shatter, Anti-Glare lub Anti-Reflective oraz Anti-Fingerprint. Warstwa Anti-Microbial może zostać dodana jako opcjonalna warstwa poprawiająca sterylność – choć w tego typu aplikacjach nie jest konieczna.
W systemach zarządzania obsługą pacjenta – zlokalizowanych w przychodniach i szpitalach – szczególne znaczenie mają nie tylko kwestie czytelności, ale też higieny. W zależności od rodzaju urządzenia, stosuje się różne zestawy powłok:
- terminale do pobierania numerków wyposaża się w szkło ochronne oraz powłoki: Anti-Shatter, Anti-Glare lub Anti-Reflective, Anti-Fingerprint i – co kluczowe w środowisku medycznym – powłokę Anti-Microbial, która ogranicza ryzyko przenoszenia patogenów;
- ekrany informacyjne montowane na ścianach, które nie wymagają interakcji, często wyposażane są jedynie w powłokę Anti-Glare lub Anti-Reflective, poprawiającą widoczność treści niezależnie od warunków oświetleniowych.
W przypadku urządzeń przeznaczonych do pracy na zewnątrz – takich jak biletomaty, parkomaty, kioski informacyjne, maszyny vendingowe czy dystrybutory paliwa – kluczowe jest zapewnienie im odporności na warunki atmosferyczne, promieniowanie UV oraz uszkodzenia mechaniczne. Podstawowym elementem jest odpowiednio dobrane szkło ochronne, zintegrowane z powłokami takimi jak np. Anti-UV czy Anti-Shatter. Aby zminimalizować refleksy świetlne powstające na skutek padania promieni słonecznych na ekran, stosuje się powłoki Anti-Glare lub Anti-Reflective. Należy jednak podkreślić, że w aplikacjach zewnętrznych skuteczna ochrona to nie tylko dobór właściwych komponentów, lecz także odpowiednio zaprojektowana, szczelna obudowa, zabezpieczająca urządzenie przed zanieczyszczeniami – w tym pyłami i wodą (więcej na ten temat w artykule: Stopnie ochrony obudów – co kryje się pod kodem IP65).
W środowisku przemysłowym – np. w przypadku paneli operatorskich na liniach produkcyjnych – najczęściej stosuje się szkło ochronne oraz powłokę Anti-Glare lub Anti-Reflective. W zależności od intensywności użytkowania, warto rozważyć również zastosowanie powłoki Anti-Fingerprint.
Do każdego projektu podchodzimy indywidualnie – dobierając odpowiedni typ i grubość szkła oraz nanoszone na nie powłoki ochronne i funkcjonalne. Nie zawsze konieczne jest zastosowanie wszystkich dostępnych warstw. Odpowiednio dobrana konfiguracja zapewnia skuteczną ochronę przed uszkodzeniami, odporność na czynniki zewnętrzne oraz poprawia jakość obsługi.
Pamiętaj o podstawach – najpierw wybierz odpowiedni wyświetlacz
Powłoki to tylko jeden z elementów kompleksowego podejścia do projektowania urządzeń z ekranami. Kluczowym etapem jest wybór odpowiednich komponentów – przede wszystkim wyświetlacza. Sprawdź, na co zwrócić uwagę, korzystając z naszych przewodników:
🔗 Część 1: Podstawy technologiczne i rodzaje wyświetlaczy
🔗 Część 2: Wymiary, formaty i integracja urządzeń
🔗 Część 3: Działanie, trwałość, funkcje dodatkowe
