Czynnikami zagrażającymi urządzeniom służącym do wizualizacji informacji są m.in. pyły i woda, które mogą nie tylko zaburzać, ale nawet uniemożliwiać pracę modułu. Często jednak nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie funkcjonowania bez elektroniki, którą wykorzystujemy nawet w nieprzyjaznych jej środowiskach, takich jak np. hale produkcyjne. Aby zapewnić odpowiednią ochronę urządzeniom stosuje się obudowy o określonym poziomie szczelności opisywanym z wykorzystaniem kodów IP, które definiowane są przez normę PN-EN 60529 (odpowiednik międzynarodowej normy IEC 60 529). W artykule podpowiadamy, jak rozszyfrowywać poszczególne cyfry i litery kodów IP.
Kod IP (skrót od International Protection) tworzą co najmniej dwie cyfry określane mianem „charakterystycznych”: pierwsza – od 0 do 6 oraz druga – od 0 do 9. Należy podkreślić, że nie zawsze są stosowane. Wówczas w ich miejsce wstawiana jest litera X. (Można natknąć się na zapisy zawierające dwie litery X, tj. IPXX, co znaczy, że obudowa nie zapewnia żadnej ochrony lub nie została przetestowana pod tym względem.) Niekiedy zapis poszerzany jest o dwie litery – dodatkową (A, B, C, D) oraz uzupełniającą (H, M, S, W). W przypadku, gdy nie mają zastosowania, są po prostu pomijane (nie ma konieczności zastępowania ich literą X).
Znaczenie poszczególnych cyfr i liter kodów IP
Cyfry określają zapewniany przez obudowę stopień ochrony modułu przed zewnętrznymi czynnikami, które mogą wpływać na pracę urządzenia:
- pierwsza cyfra charakterystyczna – określa poziom szczelności obudowy przed wnikaniem ciał stałych do jej wnętrza,
- druga cyfra charakterystyczna – określa poziom szczelności obudowy przed wnikaniem wody do jej wnętrza.
Co więcej, pierwsza cyfra charakterystyczna precyzuje również poziom zabezpieczenia przed kontaktem ze znajdującymi się we wnętrzu obudowy niebezpiecznymi częściami modułu, np. poprzez ich dotknięcie ręką lub palcem, narzędziem czy drutem. Innymi słowy – określa poziom ochrony osoby, która obsługuje urządzenie przed dotknięciem elementów będących pod napięciem lub poruszających się.
O stopniu zabezpieczenia przed kontaktem z częściami niebezpiecznymi znajdującymi się we wnętrzu obudowy, może informować również pierwsza litera, tzw. dodatkowa, która jednak występuje tylko w dwóch przypadkach: (1) gdy obudowa zabezpiecza przed kontaktem z częściami niebezpiecznymi, ale nie gwarantuje ochrony przed wnikaniem ciał stałych lub (2) gdy obudowa zabezpiecza przed kontaktem z częściami niebezpiecznymi na poziomie, który przewyższa ten określany za pomocą pierwszej cyfry charakterystycznej.
Ponadto, przy prowadzeniu testów urządzeń pyło- i wodoszczelnych, istotna staje się informacja zawarta w drugiej literze, tzw. uzupełniającej, która definiuje konieczność zastosowania dodatkowych procedur w czasie badań szczelności obudowy, np. wprowadzenia w ruch wirników.
W poniższej tabeli opisano poszczególne cyfry i litery tworzące kody IP:
| pierwsza cyfra charakterystyczna | |
|---|---|
| 0 | bez ochrony |
| 1 | ochrona przed dotknięciem części niebezpiecznych dłonią ochrona przed wnikaniem ciał stałych o średnicy 50 mm i większej |
| 2 | ochrona przed dotknięciem części niebezpiecznych palcem ochrona przed wnikaniem ciał stałych o średnicy 12,5 mm i większej |
| 3 | ochrona przed dotknięciem części niebezpiecznych narzędziem ochrona przed wnikaniem ciał stałych o średnicy 2,5 mm i większej |
| 4 | ochrona przed bryzgami wody z dowolnego kierunku |
| 5 | ochrona przed dotknięciem części niebezpiecznych drutem ochrona przed wnikaniem ciał stałych o średnicy 1 mm i większej |
| 6 | ochrona przed jakimkolwiek dotknięciem części niebezpiecznych ochrona przed wnikaniem jakiegokolwiek pyłu |
| druga cyfra charakterystyczna | |
|---|---|
| 0 | bez ochrony |
| 1 | ochrona przed padającymi kroplami wody |
| 2 | ochrona przed padającymi kroplami wody przy wychyleniu obudowy o dowolny kąt do 15° od pionu w każdą stronę |
| 3 | ochrona przed natryskiwaniem wodą pod dowolnym kątem do 60° od pionu z każdej strony |
| 4 | ochrona przed bryzgami wody z dowolnego kierunku |
| 5 | ochrona przed strugą wody (12,5 l/min) laną na obudowę z dowolnego kierunku |
| 6 | ochrona przed strugą wody (100 l/min) laną na obudowę z dowolnego kierunku |
| 7 | ochrona przed skutkami zanurzenia w wodzie (30 min na głębokość 0,15 m powyżej wierzchu obudowy lub 1 m poniżej spodu obudowy dla obudów niższych niż 0,85 m) |
| 8 | ochrona przed skutkami zanurzenia w wodzie (w warunkach określonych przez producenta, ale surowszych niż w stopniu 7) |
| 9 | ochrona przed zalaniem strugą wody o wysokiej temperaturze (+80°C) pod wysokim ciśnieniem (80-100 bar) |
| litera dodatkowa | |
|---|---|
| A | ochrona przed dostępem do części niebezpiecznych dłonią |
| B | ochrona przed dostępem do części niebezpiecznych palcem |
| C | ochrona przed dostępem do części niebezpiecznych narzędziem |
| D | ochrona przed dostępem do części niebezpiecznych drutem |
| litera dodatkowa | |
|---|---|
| H | aparaty wysokiego napięcia |
| M | badanie efektów wnikania wody, gdy ruchome części urządzenia są w ruchu |
| S | badanie efektów wnikania wody, gdy ruchome części urządzenia są nieruchome |
| W | praca w określonych warunkach pogodowych |
Łamanie kodów IP – przykłady
Standardem przyjmowanym dla urządzeń pracujących we wnętrzach, np. wybranych sprzętów gospodarstwa domowego, jest poziom co najmniej IP22, który zapewnia szczelność obudowy przed wnikaniem ciał obcych o średnicy 12,5 mm oraz kropel wody spadających pod kątem 15°. To również gwarancja niedostępności wszelkich niebezpiecznych elementów znajdujących się w obudowie, które użytkownik mógłby przypadkowo dotknąć dłonią lub palcem (takie ryzyko wykluczają również obudowy oznaczone kodami IP3X, IP4X, IP5X oraz IP6X).
W przypadku urządzeń, które przeznaczone są do pracy w środowiskach zanieczyszczonych, np. halach produkcyjnych, konieczne staje się zastosowanie obudów o szczelności co najmniej na poziomie IP65 – zapewniają one ochronę przed wnikaniem jakichkolwiek pyłów, a także w pewnym stopniu wody. W niektórych branżach, np. przetwórstwie żywności, urządzenia mogą wymagać ochrony na najwyższym poziomie opisanym w normie PN-EN 60529, czyli IP69 – tego typu obudowy są całkowicie pyło- i wodoszczelne. Tak zabezpieczone urządzenia można myć wodą o wysokiej temperaturze (+80°C) pod wysokim ciśnieniem (80-100 bar).
Warto zwrócić również uwagę na inną grupę urządzeń, od których coraz częściej wymagamy niezawodnego działania w różnych warunkach – to smartfony. Najlepiej, gdyby były całkowicie pyło- i wodoszczelne. Na rynku są dostępne rozwiązania, których obudowy gwarantują szczelność na poziomie IP68, co oznacza, że nie powinny przenikać do ich wnętrza ani pył, ani woda. Tego typu modele możemy zatem bez stresu używać na plaży. 😉
Zastanawiasz się, jaki poziom ochrony zapewnić projektowanemu urządzeniu? Skorzystaj z doświadczenia naszego działu RnD – skontaktuj się z nami, a wspólnie na pewno znajdziemy optymalne rozwiązanie.